Geschiedenis

Al in 1915 verscheen het eerste boekje met (toeristische) informatie over Voorthuizen, uitgegeven door de VVV. Nieuwsgierig geworden? Klik hier om het boekje te bekijken.

GESCHIEDENIS VAN VOORTHUIZEN

De plaatsnaam Voorthuizen komt al voor in een oorkonde van 3 augustus 970: Voirthusen. Deze inschrijving heeft wellicht betrekking op het tegenwoordige Alt-Voorthuysen, een paar km ten oosten van Elten.

Het Veluwse Voorthuizen komt na deze vroege registraties pas vanaf ongeveer 1400 frequent in het archiefmateriaal voor. In 1402 is sprake van “den kerspel van Vorthusen”.

In 1741 werd Voorthuizen beschreven als een “zeer oud en vry groot Dorp” en als een “Pleisterplaats der Hessenkarren en Wagens, van of naar Zutfen, ’t Loo, Amersfoort, Deventer en Zwolle”. Kaarten uit de 17e en 18e eeuw laten zien, dat Voorthuizen bij een knooppunt van minstens 6 wegen lag.

Over de betekenis van de naam bestaan geen meningsverschillen. Het naamelement voort komt vooral als tweede element in veel toponiemen voor: Amersfoort, Bredevoort, Coevorden enz. De betekenis van het Germaanse furdu was “doorwaadbare plaats in een beek”. Ook het Middelnederlands vo(o)(i)rt had die betekenis.

In tegenstelling tot de Westfaalse namen met het bestanddeel husen of hausen behoren de Nederlandse huizen-namen over het algemeen tot de jongere toponiemen. Met Monnikhuizen bij Arnhem, dat in 893 vermeld werd als munihchusen, behoort Voorthuizen tot de vroegste huizen-namen. Andere, latere Veluwse namen met huizen als tweede bestanddeel zijn onder meer Broekhuizen, Dijkhuizen, Driehuizen en Lohuizen.

In een beschrijving van het bisdom Utrecht uit 1744 is te lezen: “Voorthuizen, een dorp op de Veluwe, is voornamelijk aanmerkenswaard door zijne wadden of ondiepe overtocht of voorde (=”doorwaadbare” plaats in een beek, red.), waaraan het zijn naam ontleent”. De oude Hessenweg van Amsterdam over Amersfoort naar Deventer ging door de nu overkluisde Ganzenbeek.

De invloed van de Hessenweg – en de kruising met de weg van Barneveld naar Putten – op de groei van het dorp Voorthuizen is aanzienlijk geweest. Naast de waarschijnlijk overvloedig aanwezig geweest zijnde tapperijtjes – meestal een bijverdienste van winkeliers – kende men hier in vroeger eeuwen een aantal grote uitspanningen, zoals “De Roskam” (thans huize “Zandbergen”), “Het Hamburger Posthuis” en “De Moriaan”. Ook smeden vestigden zich graag in een dergelijke plaats. De verdwenen smederij van Van Voorst was een van de oudste in onze gemeente.

In 1809 nam de betekenis van de weg nog verder toe, want op 30 december van dat jaar opende koning Lodewijk Napoleon de nieuwe straatweg van Amersfoort naar Deventer. Vele miljoenen stenen waren in het wegdek verwerkt. Beschouwde men de weg vroeger als een zegen, tegenwoordig denkt men hier in Voorthuizen heel anders over, omdat deze verkeersader het dorp in twee stukken uiteen doet vallen. De A1 heeft weliswaar de functie van belangrijkste oost-west-verbinding overgenomen, door de toename van het recreatieverkeer blijft het toch een van de drukste wegen in onze gemeente.

Voorthuizen is al heel lang populair bij de recreanten en het dorp heeft een groot deel van zijn huidige welvaart aan het toerisme te danken. Waar veertig jaar geleden nog koeien graasden, staan nu recreatiebungalows.

Ook bestond Voorthuizen vroeger grotendeels van de schapenhouderij. De beesten werden gedrenkt en gewassen in een van de vele schaapskolken, al dan niet ontstaan door het afgraven van turf. Het “Kieftveen” zou zijn naam te danken hebben aan het kijven tussen de maalschappen van Garderen en Voorthuizen over het exclusieve recht om in deze plas de schapen te wassen.

Voorthuizen, een inmiddels nationaal en ook wel internationaal bekend staand toeristendorp waar de moderne voorzieningen prettig worden afgewisseld door de ouderwetse service. Dat is niet veranderd en daar onderscheiden we ons dan ook mee ten opzichte van andere toeristische trekpleisters.

Voorthuizen ligt op de Veluwe, een prachtig dorp met ruime voorzieningen zoals het vrij toegankelijke strand Zeumeren (u betaalt alleen als u de auto wilt parkeren), de zwembaden, de gastvrijheid op de recreatieterreinen en de vriendelijke ontvangst in winkels en horeca gelegenheden.

Wij heten u van harte welkom en hopen dat u zult genieten van onze prachtige omgeving.